।। उमामहेश्वरस्तोत्रम् ।।

 

।। उमामहेश्वरस्तोत्रम् ।।

( वृत्त- उपेंद्रवज्रा, अक्षरे- 11, गण - ज त ज ग ग , यति- 5,11 )

नमः शिवाभ्यां नवयौवनाभ्यां

परस्परश्लिष्ट-वपुर्धराभ्याम्

नगेन्द्रकन्या-वृषकेतनाभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 1

( शिवाभ्याम् – शिव आणि शक्ती दोघे एकरूप असल्याने दोघांना मिळून शिवाभ्यां म्हणजे कल्याणकारी असा शब्द वापरला आहे. वृषकेतन – केतन म्हणजे झेंडा किंवा चिह्न. ज्याच्या ध्वजावर नंदीचे चिह्न आहे असा शंकर )

वसंत भासे नवयौवनाचा । सदा जयांच्या कमनीय काया

कल्याणमूर्ती शिव-शक्तिरूपी । प्रणाम माझा शिवपार्वतीसी ।। 1.1

 

तरंग नाचे जलपृष्ठभागी । परी तरंगी जल तेच राही

देहार्ध तैसे शिवपार्वतीचे । आलिंगिती नित्य परस्परांशी ।। 1.2

 

हिमालयाची पवित्र कन्या । तिच्यासवे नंदिवरी शिवाला

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम माझा शिवपार्वतीला ।। 1.3

 

नमः शिवाभ्यां सरसोत्सवाभ्यां

नमस्कृताभीष्ट-वरप्रदाभ्याम् ।

नारायणेनार्चित-पादुकाभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 2

(सरस – घनदाट. उत्सव – आनंद. सरसोत्सव – आनंदघन )

 

संपृक्त आनंदरसेची  दोघे । कृपाळु मेघासम सौख्यदाते

करीति भक्तांवर सौख्यवृष्टी । उमा महेशास प्रणाम त्याची ।। 2.1

 

भक्ता मनीचे गुज ओळखोनी । तयास देती वर योग्य तोची

मुकुंद ज्यांचे पद वंदितोची । उमामहेशा नमितोच त्या मी ।। 2.2

 

नमः शिवाभ्यां वृषवाहनाभ्यां

विरिञ्चि-विष्ण्विन्द्र-सुपूजिताभ्याम् ।

विभूति-पाटीर-विलेपनाभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 3

 (विरिंची – ब्रह्मदेव. विभूति – भस्म / चिताभस्म. पाटीर –चंदनाची उटी)

तनूवरी चंदन कस्तुरीची । उटी सुगंधी गिरिजाच लावी ।

परी चिताभस्मचि लेप शोभे । महेश अंगावर गौरकांती ।। 3.1

 

नंदीवरी स्वार उमा-महेशा । सुपूजिती इंद्र हरी विधाता ।

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम माझा शिवपार्वतीला ।। 3.2

 

नमः शिवाभ्यां जगदीश्वराभ्यां

जगत्पतिभ्यां जयविग्रहाभ्याम् ।

जम्भारिमुख्यैरभिवन्दिताभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 4

(जम्भारि – जम्भासुराचा इंद्राने वध केला म्हणून इंद्राला जम्भारि म्हणतात.  विग्रह - शरीर)

असेच स्वामी तिनही जगाचा । महेश विश्वेश जगत्पती हा

 तिन्ही जगाचा प्रभु एक शौरी । करे जगाचा प्रतिपाळ गौरी ।। 4.1

 

वधेच जम्भासुर राक्षसा जो । सुरेंद्र तो सर्व सुरांसवेची

कुबेर अग्नी वरुणासवेची । पदी जयांच्या करि वंदनासी ।। 4.2

 

तनू जयांच्या जयदायिनी ह्या । सदैव देती जय सर्व कामी

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीला ।। 4.3

नमः शिवाभ्यां परमौषधाभ्यां

पञ्चाक्षरी-पञ्जर-रञ्जिताभ्याम् ।

प्रपञ्च-सृष्टी-स्थिति-संहृताभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 5

 (  पञ्चाक्षरी – नमः शिवाय हा मंत्र. पञ्जर – पिंजरा /येथे कवचाप्रमाणे रंजित – आनंद देणारा,  )

करी निरोगी भवरोग नाशी । शरीर-दोषा करितीच दूरी

अशीच ख्याती शिव पार्वतीची । अमोघ शक्ती वसतेच नामी ।। 5.1

 

जगा असे औषधरूप दोघे । करेचि रक्षा कवचासमा ते

सुखी करी भक्तजनांस दोघे । सदैव भक्ता रमवीति दोघे ।। 5. 2

 

असेचि पंचाक्षर मंत्र त्यांचा । मुखी जयांच्याच नमः शिवाय

उमा- शिवासी सुखवी विशेष । मनास आनंद नितांत देय ।। 5.3

 

घडेचि उत्पत्ति स्थिती लयादि । असे तया कारण शंभु-शक्ती

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीला ।। 5.4

 

 

नमः शिवाभ्यामतिसुन्दराभ्यां

अत्यन्तमासक्त-हृदम्बुजाभ्याम् ।

अशेषलोकैक-हितं-कराभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 6

असे जयांची रमणीय मूर्ती । जया पदी मी अनुरक्त होई

कृती असे विश्वहितार्थ  ज्यांची । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीसी ।। 6

 

नमः शिवाभ्यां कलिनाशनाभ्यां

कङ्काल-कल्याण-वपुर्धराभ्याम्।

कैलास-शैलस्थित-देवताभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 7

( कंकाल – मानवाच्या अस्थि, नररुंडमाला/नरमुंडमाला. रुंडम्हणजे धड तर मुंड म्हणजे मुंडके )

करेचि दूरी कलिकल्मषासी । प्रणाम त्याची शिव-पार्वतीसी

नटे उमा कांचन भूषणांनी । त्या रुंडमाळा सजवी शिवासी ।।7.1

 

कैलास-शैलावर जे रहाती । साक्षात जे देव महान दोन्ही

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीला ।।7.2

 

नमः शुभाभ्यामशुभापहाभ्या-

मशेषलोकैकविशेषिताभ्याम्

अकुण्ठिताभ्यां स्मृतिसम्भृताभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 8

मूर्ती जयांच्या शुभ ह्या असेची । हरीति सार्‍या अशुभा त्वरेनी

असे त्रिखण्डातचि वास ज्यांचा । मूर्ती तयांच्या हृदि साठवील्या ।। 8.1

 

सदा स्फुरे रूपचि नित्य चित्ती । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीसी ।। 8.2

 

नमः शिवाभ्यांरथवाहनाभ्यां

रवीन्दु-वैश्वानर-लोचनाभ्याम् ।

राकाशशाङ्काभ-मुखाम्बुजाभ्यां

नमो नमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 9

रथातुनी जे करिती विहारा । शशी, रवी अग्नि असे त्रिनेत्रा

मनोज्ञ भारी मुखचंद्रमा हा । अतीव आह्लादक सुंदरांचा ।। 9.1

 

रवीच प्राचीवर का उदेला । वा पूर्णचंद्रासम पौर्णिमेच्या

नीलाम्बुजाच्या सम चेहरा हा । गमेचि दोघांसचि पाहतांना ।। 9.2

 

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीला ।। 9.3

 

नमः शिवाभ्यां जटिलंधराभ्यां

जरा-मृतिभ्यां च विवर्जिताभ्याम् ।

जनार्दनाब्जोद्भव-पूजिताभ्याम्

नमोनमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 10

( जटिल – केसांच्या जटा, गुंतागुंत झालेला वा बांधलेला तर दुसरा अर्थ सिंह आहे. पार्वतीचे वाहन सिंह असल्याने तिलाही जटिलंधर हे विशेषण लागू पडते. )

प्रणाम माझाच जटाधरासी । आरूढ सिंहावर त्या उमेसी

आभूषणे केतककेवडा ही । जी केशभूषेत सदैव माळी ।।10.1

 

न रोग-मृत्यू भय ज्यांस काही । जयांपुढे नम्र विधी हरीही

उमामहेशा जगपालकासी । प्रणाम त्याची शिव-पार्वतीसी ।।10.2

 

 

नमः शिवाभ्यां विषमेक्षणाभ्यां

बिल्वच्छदा-मल्लिकदाम-भृद्भ्याम्

शोभावती-शान्तवतीश्वराभ्यां

नमोनमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 11

 

त्रिनेत्रधारी शिव-पार्वतीसी । प्रणाम माझा अति आदरेची

वेणी सुगंधी बटमोगर्‍याची । वेणीवरी पार्वतिच्या रुळे ती ।। 11.1

 

कंठी शिवाच्या बहु बिल्वमाला । असे सदा भूषण त्या शिवाला

शांतवती हीच स्मशानभूमी  । निवास तेथे करि चंद्रमौळी ।। 11.2

 

महेश्वरासीच महास्मशान । काशीपुरी हे प्रिय नित्य जाण

असे अधिष्ठानचि ते शिवाचे । ती अन्नपूर्णाहि तिथे रहाते ।। 11.3

 

 वा थोर साधू वसतीच जेथे । त्या शांत जागाच हिमालयात

तेथेचि कैलासपती रहात । गिरीश गौरी सदनीच शांत ।। 11.4

 

ऐश्वर्य सौंदर्यचि अद्वितीय । कांचीपुरी ती नगरी सुरेख

शोभावती ती प्रिय पार्वतीस । तिचे अधिष्ठान असे तिथेच ।। 11.5

 

शोभावती शांतवतीत ऐशा  । निवास आहे शिव पार्वतीचा

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीशा । प्रणाम ऐशा शिवपार्वतीला ।। 11.6

 

नमः शिवाभ्यां पशुपालकाभ्यां

जगत्त्रयी-रक्षण-बद्ध-हृद्भ्याम् ।  

समस्तदेवासुरपूजिताभ्यां

                  नमोनमः शंकर-पार्वतीभ्याम् ।। 12

 

सिंहास नंदीसचि पाळताती । प्रणाम त्याची पशुपालकांसी

अज्ञान जे लोक  पशू दुजेची । सांभाळती त्यांसहि हे विशेषी ।। 12.1

 

जगत्त्रयाची करि देखभाल । प्रेमे अती हेचि दयार्द्रचित्त

प्रेमे जगाचा प्रतिपाळ हाच । उद्देश त्यांचा सहजस्वभाव ।। 12.2

 

 पूजी तयांसी सुर सर्व दैत्य । गंधर्व ते किन्नर आणि यक्ष

उमा-महेशा गिरिजा-गिरीश । प्रणाम त्याची शिवपार्वतीस ।। 12.3

 

स्तोत्रं त्रिसन्ध्यं शिवपार्वतीभ्यां

भक्त्या पठेद् द्वादशकं नरो यः ।

स सर्वसौभाग्यफलानि भुङ्क्ते

शतायुरन्ते शिवलोकमेति ।। 13

 

जो स्तोत्र बोले शिवपार्वतीचे

तिन्ही त्रिकाळी अति भक्तिभावे

तयास दीर्घायु सुभाग्य लाभे

देहान्त होता शिवलोक पावे ।।13

उमा महेशापदि अर्पिले मी । सुयोग्य भाषांतर हे मराठी

अरुंधती ही कृतकृत्य होई । करून भाषांतर हे मराठी ।।

फलश्रुती आणिक श्लोक बारा । एकाहुनी एक रसाळ देखा

येवो पसंतीसचि वाचकांना । आनंद लाभो नित वाचताना ।।

----------------------------------------------------------------------

पौष शुद्ध प्रतिपदा,  14  जानेवारी 2021